Nekadašnja trasa pruge podignuta na zapadnoj obali Manhattana, u Chelsea-ju, danas urbana struktura koja je izuzetan primjer urbane reciklaže i promjene namjene otvorenog prostora, predstavlja jedan od najznačajnijih modusa urbane transformacije u svim pozitivnim i negativnim aspektima realizacije, čineċi danas ovaj prostor jednim od najznačajnijih atrakcija Manhattana.
Kroz godine postojanja
Tokom 1840. godine počeo je razvoj teretnog saobraćaja na zapadnom dijelu, pozicioniranjem pruge na rubnim avenijama (10. i 11.Av.) Manhattana. Uslijed intenzivnog i neuređenog saobraćaja, kako teretnog i kolskog, tako i pješačkog, avenije na kojima su se nalazile tračnice nazvane su “Avenije smrti”, jer je prema podacima, u samo nekoliko godina na tom području život izgubilo oko 436 osoba.
Za nešto kraće od jednog vijeka, uslijed protesta i uticaja gradskih vlasti, napravljeni su planovi za rekonstrukciju tračnica, te su iste 1933. godine, izdignute iznad zemlje, i puštene u pogon. Prvobitno su nazvane “West Side Elevated Line”. Izdignute tračnice prolazile su pored postojećih objekata, na mjestima i kroz same objekte, prevozeći namirnice ka Downtown-u.
Zadnji voz prema navodima “New York Times”, koristio je uličnu trasu 1941. godine. Nadzemnom trasom transport se obavljao do početka ’80-ih, kada se javljaju prve ideje o očuvanju trase (iako je krajem ’90-ih. godina od strane gradskih vlasti bilo planirano uklanjanje tračnica zajedno sa nadzemnom konstrukcijom).
Ideja o očuvanju tračnica javlja se 2003. godine. Osnivači neprofitne organizacije “Prijatelji High Line Park” počeli su se zalagati za za očuvanje i upotrebu tračnica kao javnog prostora. Fondacija je pokrenula konkurs za izradu idejnog rješenja, na koji je pristigao veliki broj konceptualno različitih interpretacija prostora, što je probudilo svijest vladajuće strukture za podržavanjem ideje.
2004. godine započet je proces izmjena zoning plana, te nakon svih zakonskih procedura, izmjene su usvojene i od 2006. godine se kreće u realizaciju projekta High Line Parka, u saradnji sa timom koga čine James Corner Field Operations, Diller Scofidio + Renfro i Piet Oudolf.
Locirane strukture
Park je postavljen na trasi ukupne dužine oko 2,3km, lociran na zapadnoj strani Manhattana, sa ulazno-izlaznim tačkama na 30. i Gansevoort ulici. Najvećim dijelom prolazi kroz četvrt Chelsea, završavajući se u West Village-u. Osim ulazno-izlaznog kraka orijentacije sjever jug, pješačka komunikacija koncipirana je tako da na svakih nekoliko blokova ima dodatno priključenje/ isključenje. Pristup Parku je omogućen za sve osobe, gdje se pored stepeništa nalaze liftovi za elevaciju osoba sa poteskoċama u kretanju ili roditelje sa djecom. Kao i u svakom drugom parku, tako i ovdje postoje jasna pravila ponašanja i korištenja. Sistem je organizovan na način da su tačno navedeni uslovi korištenja tj. zabrana, kao npr. hodanje po uredjenim površinama, branje biljaka, bacanje smeċa, vožnja biciklom, skejtbordom, snimanje bez odobrenja, organizovanje dogadjaja bez odobrenja, konzumiranje alkohola itd. Svi podaci korištenja Parka postavljeni su na zvaničnom sajtu High Line Parka kao i Odjeljenja za parkove i rekreaciju.
Kako trasa Parka tangira zapadnu obalu, na određenim pozicijama se otvaraju vizure ka Hudson River, kao i prema New Jersey-ju, gdje se sa postojećim objektima vizuelno formiraju uramljene urbane scenografije. Na realizaciji projekta učestvovao je izvjestan broj renomiranih stručnjaka iz nekoliko oblasti koje pokrivaju sva polja struke, čijom je sintezom ovaj projekat realizovan, ali gdje je vodeći tim dao glavni pečat cjelokupnoj interpretaciji.
Ulaskom u Park, odnosno samim pristupom na njegovu uređenu površinu koja je izdignuta u odnosu na niveletu saobraćajnice, stiče se utisak lebdeċe forme i olakšane strukture. Svaki dio, svaka zona je tretirana istom ili sličnom materijalizacijom, u slojevitim postavkama. Popločane površine su izvedene na način da je intarzijom ploča, u odnosu na šine nekadašnje pruge, postignuto izjednačavanje pješačke komunikacije. Ako se pješačka komunikacija uzme kao referentna tačka, nulta kota, upuštanjem i izdizanjem površina u cilju formiranja zelenih pojasa, postiže se dodatni utisak lebdeće forme, koja kao da je potpuno izdvojena u odnosu na okruženje. Zeleni pojasi su tretirani na način da je zasađeno oko 500 različitih vrsta biljaka, te grupisano tako da se postigne utisak više vrtne, nego parkovske organizacije.
Elementima pratećih scenografija, kao što su amfiteatri koji su postavljeni ili na pravce kretanja ili tek neznatno izdvojeni u odnosu na iste, klupama i ležaljkama, skulpturama, vodenom površinom, kao i novonastalom arhitekturom koja se izdiže iznad Parka, postignuto je preklapanje sadržaja, scenografija, upotpunjenih sa iluminacijom, gdje se na teatralan način podiže kompletna linearna urbana struktura na veći nivo doživljaja.
Sinhronizacija urbanizma, dizajna, arhitekture, kao i korisnika cjelokupnog projekta, daje Parku pečat urbane elevacije, jednostavno pokrećuċi posjetioca da pređe cijelu trasu, u iščekivanju novog sadržaja ili ilustracije na koju će naići iza narednog ćoška.
Idući kroz urbani, horizontalni “roller coaster” hipnotisan utiscima, svaki sljedeći put otkrijem neki novi ugao, neku novu scenografiju koja se gradi uz trasu Parka, postavljajući si pitanja da li stvarno cilj opravdava sredstvo, da li je arhitektura predominantna u odnosu na promenadu, šta se desilo sa stanovništvom koje nije moglo ispratiti ekonomsku transformaciju, da li se socijalna struktura promijenila, koliki je radijus promjena na osnovu realizacije projekta.
Arhitektura
Na osnovu interesovanja i prethodno sprovedenih postupaka, od samog početka se znalo da ċe realizacijom projekta doći do sveobuhvatne promjene ovog dijela Manhattna.
Promjenom namjene prostora, mijenja se i socijalna struktura, uslijed izgradnje novih objekata od kojih je svaki vrlo pažljivo lociran unutar ovog prostora. Opravdavajući cilj, angažmanom svjetski priznatih arhitekata današnjice, stvoren je potpuno drugačiji ambijent. Socijalno-ekonomske promjene su bile neminovne. Objekti svojom formom, materijalizacijom i energijom možda i prenaglašeno ovaj prostor čine lokacijom koja privlači potpuno drugačiju strukturu korisnika poslovnih i poslovno stambenih objekata. Svaka parcela je prostor materijalizacije, gdje je svaki objekat čini arhitektonski vizuelni patchwork tekstura, boja, refleksija. Svaki objekat je materijalizovana ilustracija stilskog pravca arhitekte ili kompanije koja je istog iskoristila za prezentaciju svoje dominacije u cilju prestiža.
Tako su uz Park nikli objekti sa potpisom:
Zahe Hadid ( 520w 23th – 2018.godine ),
Frank Gehry ( IAC Building, 2007.godine ),
Jean Nouvel ( 100 11th Avenue Apartments – 2007.godina ),
Renzo Piano ( Whitney Museum of American – 2015.godina ),
SCDA ( Soori, 522 West 29th Street -2017. ),
Handel Architects ( Dream Downtown Hotel – 2011 ),
Della Valle + Bernheimer ( 459 West 18th Street – 2009.godina ),
Lindy Roy ( High Line 519 – 2006.godina ),
Shigeru Ban ( Metal Shutter Houses – 2011.godine ),
BIG ( The Eleventh – u izgradnji ).
Urbanizam, dizajn, arhitektura kao i pejzažna arhitektura, pretočeni u istociljnu energiju, društveno i politički podržanu, učinili su ovaj prostor ovakvim kakav je danas. Sam Park shodno godišnjem dobu doživljava vizulene transformacije i interpretacije i konstantno je podložan promjenama. Sa neposrednim okruženjem koje je u procesu transformacije, daje posjetiocu svaki put iznova drugačiju interpretaciju. Za nekoliko godina, utisak će biti potpuno drugačiji.
Kao javni prostor i vrt, High Line Park je potez organizovanja različitih javnih programa, angažmana grupa iz različitih oblasti stvaralaštva, prezentacija umjetničkih djela i performansa/performera svjetske klase. On je besplatan prostor koji je otvoren za sve korisnike, ostavljajući svakome prostor za ličnu interpretaciju.
High Line Park je prostor koji je zajedničkim silama podigao nivo bezbjednosti naselja, te uspio da razvojno unaprijedi kompletan potez. Strukovno gledano, projekat je dao lekciju integracije napuštenih struktura i njihovih prenamjena u potpuno novi sadržaj.
Na osnovu svega, planiranje održivog razvoja moguće je ostvariti i korištenjem postojećeg fonda, kao i materijalnog nasljeđa, što ujedno predstavlja strateški cilj urbanističke struke. Ovakav racionalan način upravljanja gradskim resursima izgrađenih struktura, kao ekonomičan način obnove zapuštenih gradskih dijelova, obezbjeđuje pozitivne promjene sadržaja, izgleda, karaktera i prihoda istih.
Kao vlasnici i korisnici velikog broja sličnih lokaliteta, ovu prezentaciju i realizaciju treba iskoristiti i na domaćoj sceni, te postojeće strukture sačuvati kao materijalno nasljeđe, koje su trag jednog perioda u ilustraciji vremena u kome je nastalo, te ih u isto vrijeme pripremiti za novo doba korištenja i važnosti.
