©Stamenko Mijatović
Knjiga „Tipologija stambenih zgrada Bosne i Hercegovine“, koja je promovisana 18.11.2016. na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu i 22.11.2016. na Arhitektonsko-građevinsko-geodetskom fakultetu Univerziteta u Banja Luci predstavlja rezultat jednog od najznačajnijih istraživanja na temu energetske efikasnosti i fonda stambenih zgrada u Bosni i Hercegovini, na kojem je tokom posljednje dvije godine radio tim stručnjaka sa arhitektonskih i mašinskih fakulteta Univerziteta u Sarajevu i Univerziteta u Banja Luci. Radi se o prvom sistematskom istraživanju o energetskim karakteristikama i modelima unapređenja za cjelokupan fond stambenih zgrada Bosne i Hercegovine, koje je inicirano i finansirano od strane Njemačkog društva za međunarodnu saradnju (GIZ) kroz projekat „Savjetovanje o energetskoj efikasnosti u Bosni i Hercegovini“
Rukovodeći se evropskom TABULA metodologijom (Typology Approach of Building Stock for Energy Efficiency Assessment), Bosna i Hercegovina se pridružila grupi od 20 EU zemalja i Srbije koje koriste ovakav pristup prikupljanja podataka za primjenu u strateškoj analizi i donošenju odluka u sektoru energetske efikasnosti.
U knjizi „Tipologija stambenih zgrada Bosne i Hercegovine“ je predstavljena iscrpna analiza stambenog fonda u zemlji, njegova klasifikacija, trenutno stanje energetskih karakteristika 29 reprezentativnih tipova zgrada, te modeli unapređenja energetske efikasnosti u dva nivoa za svaki pojedinačni tip.
Autorski tim:
Dr. Dragica Arnautović-Aksić, dipl.ing.arh., dr. Mladen Burazor, dipl. ing. arh., mr. Nijaz Delalić, dipl .ing. maš., dr. Darija Gajić, dipl. ing. arh., dr. Petar Gvero, dipl. ing. maš., dr. Džana Kadrić, dipl. ing. maš., mr. Milovan Kotur, dipl. ing. maš., dr. Erdin Salihović, dipl. ing.arh., mr. Darko Todorović, dipl. ing. arh. i dr. Nermina Zagora, dipl. ing.arh.
Elektronska verzija knjige je dostupna na linku.
IZVODI IZ RECENZIJA:
Prof. dr. Milica Jovanović-Popović, dipl. ing. arh. (Univerzitet u Beogradu / University of Belgrade)
Pred nama je kapitalno delo grupe autora, “Tipologija stambenih zgrada Bosne i Hercegovine”, knjiga koja svojom temom i postignutim rezultatima zavređuje izuzetnu pažnju. Nastala na principima metodologije projekta Tabula, koji je okupio predstavnike većeg broja evropskih zemalja, kao i na metodologiji i iskustvima istraživačkog tima Arhitektonskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, autorima „Nacionalne tipologije stambenih zgrada Srbije“, ovo delo predstavlja jedinstveno istraživanje rađeno po prvi put na ovaj način u Bosni i Hercegovini. Popisan je veliki broj stambenih objekata, jednoporodičnog i kolektivnog stanovanja, sagledana njihova tipološka prostorna distribucija, njihove strukturne i energetske performanse i formirana matrica karakterističnih tipova koja u potpunosti reprezentuje Bosnu i Hercegovinu. Za sve karakteristične reprezente predloženi su modaliteti unapređenja s ciljem da se smanji potreba za energijom, čime je omogućeno dalje utvrđivanje mogućnosti ušteda na različitim nivoima, od lokalnog, regionalnog, do nivoa BiH. Dobijeni rezultati ukazuju da stambeni fond BiH može da se tretira kao veliki energetski resurs, odnosno da obnovom ovog fonda mogu da se postignu velike energetske uštede uz istovremeno pokretanje industrijskih procesa u građevinarstvu. Dobijeni rezultati, takođe, predstavljaju osnov za formiranje akcionih planova za energetsku efikasnost na svim postojećim nivoima, a samo istraživanje predstavlja značajan korak ka harmonizaciji propisa s propisima EU.
Doc. dr. Amira Salihbegović, dipl. ing. arh. (Univerzitet u Sarajevu / University of Sarajevo)
“Tipologija stambenih zgrada Bosne i Hercegovine” predstavlja veoma značajnu naučnoistraživačku publikaciju, rađenu u skladu s metodologijom evropskog projekta Tabula, namijenjenog za kreiranje jedinstvenog tipološkog modela za klasifikaciju stambenih objekata, uz mogućost modifikovanja univerzalne matrice, te praćenje i evaluiranje mjera energetske efikasnosti. Usklađenost tipoloških principa primijenjenih u zemljama okruženja i drugim evropskim zemljama pruža mogućnost komparativnih analiza, razmjenu iskustava i inicijativa za poboljšanje karakteristika izgrađenog stambenog fonda.
Publikacija je jedinstvena baza podataka o tipološkim specifičnostima postojećih stambenih zgrada na prostoru Bosne i Hercegovine, hronološki distribuiranih po periodima izgradnje, energetskim svojstvima, prijedlozima za unapređenje i rezultatima, koji mogu poslužiti kao osnov za buduće naučnoistraživačke i stručne projekte. Takođe, ova publikacija je dobra podloga za pripremu strategija i implementaciju mjera EE, unapređenje komfora u stambenim zgradama, kao i racionalizaciju potrošnje energije i energenata na nivou države, te smanjenje emisije CO2.
Uzimajući u obzir navedeno, sa zadovoljstvom predlažem da se naučnoistraživačka publikacija „Tipologija stambenih zgrada Bosne i Hercegovine“ objavi kao naučna knjiga u izdanju Arhitektonskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu.
Prof. dr. Veljko Đuričković, dipl. ing. maš. (Univerzitet u Banjoj Luci / University of Banja Luka)
Usklađivanje bosanskohercegovačkog zakonodavstva s evropskim pravnim nasljedstvom je uslov za pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji. Jedna od veoma važnih aktivnosti u vezi s tim jeste prijenos Direktive o energetskim svojstvima zgrada (Directive 2002/91/EC on Energy Performance of Buildings). Posljednjih desetak godina Evropske inicijative, sadržane u paketu mjera za poticanje korištenja energije iz obnovljivih izvora kao i prerađenoj Direktivi o energetskim svojstvima zgrade (Directive 2010/31/EU on the Energy Performance of Buildings – recast), postavljaju sektor graditeljstva u ključnu ulogu energetske politike i politike zaštite okoline. Knjiga “Tipologija stambenih zgrada Bosne i Hercegovine” urađena je u skladu s navedenim Direktivama i predstavlja prvi dio velikog posla koji u Bosni i Hercegovini treba uraditi u domenu termoenergetike. Da bi se rezultati ove veoma važne studije mogli praktično koristiti u inženjerskoj praksi, potrebno je što prije uraditi sljedeću studiju: ″Projektni uslovi za definisanje toplotnog bilansa građevinskih objekata u Bosni i Hercegovini″, pa u vezi s tim izložiti i kritički osvrt na postojeću podjelu područja Bosne i Hercegovine na klimatske zone.
Predočena dokumentacija predstavlja originalnu naučnu studiju, zasnovanu na uvidima u dostignuća savremene nauke i tehnologije. Urađena je u skladu sa bh. zakonodavstvom, evropskim pravnim nasljedstvom i evropskom Direktivom o energetskim svojstvima zgrada 2002/91/EC. Na osnovu toga se može zaključiti da sadržajem i metodski u potpunosti odgovara oblasti za koju je namijenjena.
Studiji je priložen popis stručne i naučne literature novijeg datuma, na osnovu čega se može zaključiti da su autorima poznati rezultati novijih istraživanja iz ove oblasti, kao i savremene metode istraživanja, podržane novim računarskim pristupima i programima. Stručna terminologija je izložena korektno, kao i mjerne jedinice.Rezultati istraživanja su izloženi pregledno, u odgovarajućim tabelama i grafičkim prikazima.
Doc. dr. Dušan Ignjatović, dipl. ing. arh. (Univerzitet u Beogradu / University of Belgrade)
Knjiga “Tipologija stambenih zgrada Bosne i Hercegovine” predstavlja izuzetno značajan rezultat obimnog istraživanja u oblasti zgradarstva, sprovedenog s ciljem identifikacije i klasifikacije kuća i zgrada s aspekta njihovih materijalno-tehničkih i energetskih karakteristika.
Grupa autora je, polazeći od generativnih principa definisanih evropskim projektom Tabula, a koje je detaljnije razradio i prilagodio lokalnim uslovima istraživački tim s Arhitektonskog fakulteta u Beogradu, sprovela istraživanje na celokupnoj teritoriji Bosne i Hercegovine identifikujući relevantne pojavne oblike stambenih kuća i zgrada, kao i njihove osnovne karakteristike. Osnovni rezultat istraživanja formulisan u vidu tipologije predstavlja jedinstveni pregled stambenog fonda koji može da posluži kao osnov za donošenje strateških odluka i formulisanje planova na različitim prostornim nivoima.
Osim identifikacije postojećeg stanja autori su, u svom radu, analizirali i mogućnosti unapređenja materijalno-tehničkih karakteristika zgrada, odnosno potencijala uštede energije u procesu njihove rekonstrukcije predlažući jasna i primenljiva tehnička rešenja. Ostvarujući lokalnu prepoznatljivost identifikovanih modelskih zgrada i istovremeno univerzalnost primenjenih principa rezultati postaju dostupni, kako pojedinačnim korisnicima, vlasnicima odnosno upraviteljima zgrada, tako i državnim organima različitih nivoa koji istraživanje mogu da koriste za definisanje akcionih planova u oblasti energetske efikasnosti odnosno planiranje budućih investicija i drugih aktivnosti u oblasti građevinarstva.
