RCR Arquitectes – Rafael Aranda, Carme Pigem, Ramon Vilalta ©http://www.architecturalrecord.com/articles/12315-pritzker-prize-goes-to-rafael-aranda-carme-pigem-ramon-vilalta-of-rcr-arquitectes
Ovogodišnji dobitnici Pritzker nagrade su španski arhitekti Rafael Aranda, Carme Pigem i Ramon Vilalta – RCR Arquitectes. Za njih je dizajn zajednički proces: „Jedan nacrta liniju, a drugi je nastavi,“ kaže Pigem. Njihove projekte ističe materijalnost i vještina – pažljivo korištenje boje i transparentnosti (svjetla) definiše opus radova od javnih objekata do individualnih stambenih objekata, obdaništa i vinarije.
Arhitekti firme RCR Arquitectes su Katalonci, izvorno iz mjesta Olot, Girona. Zajedno su diplomirali na ETSAV – Školi arhitekture u Vallesu (Escola Tècnica Superior d’Arquitectura del Vallès) 1987. godine. U to vrijeme se Španija još uvijek oporavljala od ekonomske i političke turbulencije nakon Francove smrti 1975. godine. Jedan od njihovih profesora im je rekao “Ako želite biti dobar arhitekta, morate odbiti prvi projekat koji će vam zaraditi mnogo novca,” sjeća se Pigem. Nakon diplomiranja vratili su se u Olot, odupirući se ideji o osnivanju firme u velikom gradu. Vilalta i Pigem su se vjenčali, a 1988. su osnovali svoju firmu – Rafael Carme Ramon Arquitectes. Arhitekti su prihvatili savjet profesora i hrabro odbili prvi potencijalni projekat. Umjesto toga su se posvetili jednom domaćem konkursu za svjetionik na Kanarskim ostrvima. Stavili su u pitanje ideju o arhetipskom tornju i predložili konzolnu konstrukciju koja bi “sjedila” na rubu litice kao uljana lampa. Prijedlog je dobio prvu nagradu i donio firmi internacionalno priznanje, bez obzira na to što nikada nije izgrađen.
Svjetionik na Kanarskim ostrvima (1988.) ©http://www.architecturalrecord.com/articles/12315-pritzker-prize-goes-to-rafael-aranda-carme-pigem-ramon-vilalta-of-rcr-arquitectes
Ovaj vid rigoroznog ispitivanja suštine projekta nastavlja da oblikuje rad RCR arhitekata. Uzmimo na primjer njihov “Les Cols” restoran u Olotu (2002.), gdje porede agrarnu ljusku iz 17. stoljeća sa sjajnim, zlatnim enterijerom, ili sirove, čelične galerije za “Soulages” muzej u Rodezu, Francuska (2014.), koje su inspirisane razuzdanim gravurama imenjaka muzeja. Kada su projektovali “El Petit Comte” obdanište u Besaluu, Španija (2010.), arhitekti su primijetili da djeca često rukama diraju zidove dok hodaju, pa su dizajnirali plohu od raznobojnih rotirajućih cijevi koje dozvoljavaju djeci da imaju interakciju sa zgradom.
El Petit Comte obdanište (2010.), Besalu, Girona, Španija ©http://www.architecturalrecord.com/ articles/12315-pritzker-prize-goes-to- rafael-aranda-carme-pigem-ramon- vilalta-of-rcr-arquitectes
“Saradnja ovih arhitekata proizvodi beskompromisnu arhitekturu na poetičnom nivou i predstavlja bezvremenski rad koji odiše velikim poštovanjem za prošlost, a istovremeno pokazuje jasnoću sadašnjosti i budućnosti,” rekao je Glenn Murcutt, predsjedavajući devetočlanog žirija nagrade.
Tridesetideveto izdanje Pritzker nagrade je prvo u kojem se odaje počast trojici arhitekata u isto vrijeme, a tek drugo izdanje posvećeno španskim arhitektima (prvi slučaj je bio 1996. godine – arhitekta Rafael Moneo). Aranda, Pigem i Vilalta će 20. maja dijeliti $100.000 i brončanu medalju na svečanosti u Akasaka palati u Tokiju, Japan.
Tokom skoro tri desetljeća rada njih troje su uglavnom radili u rodnoj Kataloniji. Većinu svojih karijera su proveli razvijajući projekte sa značajnim lokalnim fokusom i uticajem, a najviše njihovih projekata je u Evropi, tj. pretežno na Iberijskom poluotoku i rodnoj Španiji. Njihov rad je možda nepoznat arhitektima izvan Evrope, ali su zahvaljujući pažljivom odnosu prema kontekstu i materijalima RCR arhitekti razvili nevjerovatnu sposobnost predstavljanja singularnog kao univerzalno. “Za nas, arhitektura nije uređaj koji možete koristiti, već nešto što potiče emocije,” rekla je Pigem. Oni traže vezu između vanjskog i unutrašnjeg, čiji je rezultat arhitektura koja je emotivna i eksperimentalna. Stvaraju univerzalni identitet korištenjem materijala poput recikliranog čelika i plastike.
Soulages muzej (2014.), Rodez, Francuska ©http://www.architecturalrecord.com/articles/12315-pritzker-prize-goes-to-rafael-aranda-carme-pigem-ramon-vilalta-of-rcr-arquitectes
Pritzker nagrada u posljednje vrijeme primjetljivo se dodjeljuje arhitektima sa jasnim socijalnim programom, kao na primjer prošlogodišnji dobitnik Alejandro Aravena. “Sve više ljudi se boji da ćemo izgubiti lokalne vrijednosti, umjetnosti i običaje zbog internacionalnog uticaja,” izjavio je žiri Pritzker nagrade. RCR arhitekti smatraju da je njihov doprinos društvu malo više apstraktan: “Mi smatramo da je socijalni aspekt našeg rada osjećaj kvaliteta za svakog.” Godine 2013. je firma osnovala RCR BUNKA fondaciju, koja organizuje arhitektonske radionice i javna predavanja u Olotu. “Nekad se arhitekturom smatraju samo znamenitosti,” kaže Pigem. “Htjeli smo stvoriti ovu fondaciju kako bismo pomogli društvu da shvati vrijednosti arhitekture.” Firma smatra da je Prizker nagrada idealna platforma za podržavanje ciljeva firme i fondacije. “Jako smo počašćeni i sretni, ali se također osjećamo kao da nosimo veliku odgovornost,” kaže Pigem o pobjedi.
Ramon Vilalta je naglasio da oni zbog “izolovanosti” nisu bili pod uticajem profesionalnih problema, kao što su ljubomora i sujeta. “Nismo trošili vrijeme na kriticizam. Kada niste fokusirani, ne možete biti detaljni.” Činjenicu da su oni bili fokusirani potvrđuju brojne izložbe i nagrade. Izlagali su na “III Salon International de l’Architecture” u Parizu 1990. godine, te više puta na „Venice Biennale of Architecture” (2000., 2002., 2006., 2008., 2012., 2014., 2016.). Dobili su Nacionalnu nagradu za kulturu u arhitekturi od Katalonske vlade (2005.), te francusku nagradu “Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres” 2008. i 2014. godine. Imenovani su počasnim kolegama Američkog Instituta Arhitekture (AIA) 2010. godine i dobili internacionalni “fellowship” Kraljevskog Instituta Britanskih Arhitekata (Royal Institute of British Architects (RIBA)) dvije godine poslije. Godine 2015. im je dodijeljena zlatna medalja Francuske Akademije Arhitekture (Académie d’Architecture).
Nadstrešnica „Les Cols“ restorana (2011.), Olot, Girona, Španija ©http://www.architecturalrecord.com/articles/12315-pritzker-prize-goes-to-rafael-aranda-carme-pigem-ramon-vilalta-of-rcr-arquitectes
RCR Arhquitectes su proveli cijelu karijeru fokusirajući se na arhitekturu sa “velikim intenzitetom”. Na pitanje “Šta Vam ova nagrada može pružiti?” odgovorili su: “Voljeli bismo biti u mogućnosti da radimo manje projekata, ali sa više intenziteta.”
Glenn Murcutt (predsjedavajući): arhitekta i dobitnik Pritzker nagrade 2002., Sidnej, Australija
Stephen Breyer: Vrhovni sudija SAD. Washington, DC
Yung Ho Chang: arhitekta i nastavnik. Peking, Kina
Kristin Feireiss: Kustos, pisac i urednik. Berlin, Njemačka
Lord Palumbo: “Zaštitnik” arhitekture, predsjedavajući (emeritus) upravnog odbora “Serpentine Galleries”; bivši predsjedavajući Umjetničkog vijeća Velike Britanije. London, Engleska
Richard Rogers: arhitekta i dobitnik Pritzker nagrade 2007. London, Engleska
Benedetta Tagliabue: arhitekta i nastavnik. Barselona, Španija
Ratan N. Tata: predsjedavajući (emeritus) firme “Tata Sons”, holding kompanija “Tata Group”. Mumbai, India
Martha Thorne (izvršni direktor): Dekan, IE Škola Arhitekure & Dizajna. Madrid, Španija
Datum objavljivanja: 07.03.2017.
